ภาวะประจำเดือนมาไม่ปกตินั้นพบได้ในผู้หญิงทุกวัย ตั้งแต่เริ่มมีประจำเดือนจนหมดประจำเดือน ปัจจุบันโดยทั่วไปเด็กผู้หญิงจะเริ่มมีประจำเดือนในช่วงอายุ 9-12 ปี ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับสภาวะร่างกาย สารอาหารที่รับประทาน ฯลฯ

สำหรับการที่ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ เราสามารถแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มคือ

1. กลุ่มที่ไม่ผิดปกติ

เด็กผู้หญิงเพิ่งเริ่มมีประจำเดือน : ถือว่าเป็นเรื่องปกติที่ประจำเดือนจะมาไม่สม่ำเสมอได้ เนื่องจากระบบการทำงานยังไม่เข้าที่

สาวใหญ่วัยทอง : เมื่อผู้หญิงเข้าสู่วัยทอง ซึ่งอายุเฉลี่ยวัยทองของหญิงไทยอยู่ที่อายุ 45-50 ปี หากประจำเดือนไม่มาเกิน 6 เดือนก็ถือว่าวัยทองหรือเข้าสู่ภาวะหมดประจำเดือนแล้ว

2. กลุ่มที่ผิดปกติ

เกิดจากโรคในเพศหญิงเอง : เช่น โรคถุงน้ำรังไข่หลายใบ หรือ PCOS ซึ่งทำให้ไข่ไม่ตกหรือตกห่าง ต้องมาพบสูตินรีแพทย์เพื่อซักประวัติ ตรวจร่างกาย อัลตราซาวนด์รังไข่ รวมไปถึงการที่น้ำหนักเพิ่มมากขึ้นหรือลดลงมากก็มีความเสี่ยงเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะผู้หญิงที่อ้วน น้ำหนักมาก จะเสี่ยงกับ PCOS มากกว่า

น้ำหนักมาก มีไขมันเยอะ : เนื่องจากตัวไขมันจะสังเคราะห์ฮอร์โมนเพศหญิงได้ ดังนั้นหากร่างกายมีปริมาณไขมันสูงก็จะส่งผลให้ฮอร์โมนเพศหญิงมาก ทำให้ระบบการควบคุมฮอร์โมนการตกไข่ทำงานผิดปกติไป ไข่จึงอาจไม่ตกได้ เราจึงพบว่าคนอ้วนมาก ๆ ไม่มีประจำเดือนเนื่องจากไข่ไม่ตกนั่นเอง

ความเครียด : หากเกิดความเครียด ไม่ว่าจะมาจากอกหัก รักคุด ต้องเตรียมสอบสำคัญหรือสมัครงาน ทำงาน ฯลฯ ความเครียดที่เกิดขึ้นก็จะส่งผลให้ไข่ไม่ตก ประจำเดือนห่างไปได้เช่นกัน

นอนดึก นอนไม่เป็นเวลา : กลุ่มคนไข้ที่ทำอาชีพที่ต้องทำงานเป็นกะ ทำงานไม่เป็นเวลา อย่างเช่น พยาบาล แอร์โฮสเตส สาวโรงงาน ฯลฯ การตื่นนอน-เข้านอนไม่เป็นเวลาส่งผลให้ผู้หญิงกลุ่มนี้นาฬิกาในร่างกายจะเปลี่ยนไป ฮอร์โมนในร่างกายทำงานไม่ปกติ จึงส่งผลให้ไข่ตกไม่ปกติได้ด้วยเช่นกัน

การกินยาบางชนิด : ยาบางตัวก็ส่งผลกับการตกไข้ได้ เช่น ยารักษาโรคกระเพาะอาหาร ยาลดกรด แก้คลื่นไส้อาเจียน ยากลุ่มนี้บางตัวมีผลทำให้ไข่ไม่ตกได้ รวมถึงบางครั้งทำให้น้ำนมไหลได้ด้วย

เป็นโรคเกี่ยวกับต่อมใต้สมอง : โรคเกี่ยวกับต่อมใต้สมองบางโรคทำให้ไข่ไม่ตก เช่น เนื้องอกต่อมใต้สมองบางโรค ไทรอยด์ฮอร์โมน รวมถึงโรคเรื้อรังต่าง ๆ เช่น เบาหวาน โรคต่อมไร้ท่อบางชนิด โรค SLE หากเป็นโรคเรื้อรังหรือโรครุนแรงโดยธรรมชาติร่างกายก็มักจะป้องกันไม่ให้เกิดการตั้งครรภ์ เพราะฉะนั้นรังไข่ก็จะไม่ค่อยทำงาน ไข่จึงไม่ตก ส่งผลให้ประจำเดือนมาไม่ปกติ

ดังนั้นหากประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ แนะนำให้ไปตรวจร่างกายกับสูตินรีแพทย์เพื่อหาสาเหตุ ว่ามีอะไรน่าสงสัยผิดปกติหรือไม่ หากเจอสาเหตุก็จะได้รักษาที่สาเหตุรวมถึงต้องดูเรื่องความต้องการมีลูกด้วย หากต้องการมีลูกจะได้ดูแลรักษาเรื่องมีลูกยากไปด้วยพร้อมกัน

Reference: Prime Fertility Center Co., Ltd.
https://www.primefertilitycenter.com/qa-หมอพูนเกียรติ